07/11/2008
Η εβραϊκή παρουσία στη Λάρισα Μέρος Β'

Ρίτα Μωυσή

προεπισκόπηση εκτύπωσης

Με τις διαδοχικές αυτές εγκαταστάσεις Εβραίων (βλ. Εβραϊκή Παρουσία Μέρος Α’), η Λάρισα αποτέλεσε ένα μεγάλο εβραϊκό κέντρο με κοσμοπολίτικο χαρακτήρα και απέκτησε τον τίτλο «Mandre de Israel» (Μητέρα του Ισραήλ).

Η εβραϊκή κοινότητα της Λάρισας γνώρισε μεγάλη ακμή κατά τους 17ο αι., 18ο αι. και 19ο αι., σύμφωνα με εντυπώσεις περιηγητών της εποχής, στη Λάρισα, υπήρχε σπουδαία εβραϊκή οικονομική άνθηση και επιστημονική ανάπτυξη. Η πρόοδός της, ανακόπηκε στα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Εβραίοι και Χριστιανοί καταπιέστηκαν πολύ από τους Τούρκους. Οι λεηλασίες και οι εμπρησμοί σπιτιών και καταστημάτων, οι κάθε είδους ταπεινώσεις, η στέρηση της προσωπικής τους ελευθερίας, η αρπαγή της περιουσίας τους, οδήγησαν πολλούς στην απόλυτη φτώχεια, ακόμα και στο θάνατο. Μερικοί αναγκάστηκαν να μετακομίσουν σε άλλες πόλεις, λιγότερο εχθρικές. Πολλοί όμως ήταν και εκείνοι που παρέμειναν, ελπίζοντας σε καλύτερες μέρες. Παράλληλα, την ίδια περίοδο της Τουρκοκρατίας, διακρίθηκαν, για το φιλανθρωπικό τους έργο και για την πνευματική τους καλλιέργεια, πλούσιοι Εβραίοι, στους οποίους η Οθωμανική Διοίκηση απένειμε τον τιμητικό τίτλο του «Τσελεμπή». Ο ρόλος των «Τσελεμπή», υπήρξε καθοριστικός, όχι μόνο για το εβραϊκό στοιχείο, αλλά και για τη ζωή, την εξέλιξη και την ιστορία της πόλης της Λάρισας και ολόκληρης της περιοχής.

Η εβραϊκή κοινότητα της Λάρισας, μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλίας (31 Αυγούστου 1881) ανασυντάχθηκε και σύντομα ξαναβρήκε την παλιά της αίγλη και ζωτικότητα. Εκείνη την εποχή, σύμφωνα με στοιχεία της απογραφής του πληθυσμού της Θεσσαλίας το 1881, από τους 13.000 κατοίκους, οι 2.200 ήταν Εβραίοι. Μιλούσαν ελληνικά και τουρκικά, αλλά μεταξύ τους, ως μητρική γλώσσα, χρησιμοποιούσαν τα ισπανικά.

Οι Εβραίοι της Λάρισας, συνετέλεσαν στην οικονομική της ανάπτυξη, καθώς ασχολήθηκαν με ένα ευρύ φάσμα επαγγελμάτων. Τα επαγγέλματα που άσκησαν ήταν ποικίλα και συμβατά με τις ανάγκες της κάθε εποχής. Μέχρι τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο, και λίγο μετά από αυτόν, ήταν, κατά το μεγαλύτερο μέρος τους, μικροβιοτέχνες (καπελάδες, υποδηματοποιοί, νηματουργοί), τεχνίτες (φανοποιοί, μαραγκοί, σκουπάδες), έμποροι, εργάτες, αχθοφόροι, αμαξάδες, μοδίστρες, μπακάληδες, μανάβηδες κ.λπ. Υπήρχαν επίσης και λίγοι επιστήμονες, όπως γιατροί, φαρμακοποιοί, καθώς και δημόσιοι υπάλληλοι και μόνιμοι αξιωματικοί του ελληνικού στρατού. Σήμερα βέβαια πολλά από τα επαγγέλματα αυτά δεν υπάρχουν πια, οι περισσότεροι είναι μεγαλέμποροι, επαγγελματίες, επιστήμονες.

Στη Λάρισα έχουν αναδειχθεί, σε διάφορες χρονικές στιγμές, εβραϊκές προσωπικότητες, που η συμβολή τους υπήρξε ουσιαστική, στην κοινωνική, οικονομική, πολιτιστική, αλλά και πολιτική ζωή της πόλης. Κάποιες από τις δραστηριότητες τους, περιλαμβάνουν τη ενεργή συμμετοχή στην πολιτική ζωή του τόπου (εκλογή σε βουλευτικό αξίωμα), τη θεσμική εκπροσώπηση σε επαγγελματικούς φορείς όπως στο Επιμελητήριο Λάρισας, τον Εμπορικό Σύλλογο Λάρισας, το Σύλλογο Λογιστών Λάρισας, τη συμμετοχή σε πολιτιστικούς και ανθρωπιστικούς συλλόγους. Επιπλέον, κάποια μέλη της εβραϊκής κοινότητας, διακρίνονται για το συγγραφικό και λογοτεχνικό τους έργο και άλλα, για τη φιλανθρωπία τους και τις ευεργεσίες τους.